Τον Ιανουάριο του 2021 δημοσιεύτηκε μια νέα μελέτη με τίτλο «Spontaneous In Vitro and In Vivo Interaction of Oleocanthal with Glycine in Biological Fluids: Novel Pharmacokinetic Markers» (Ελληνικά: Αυθόρμητη in vitro και in vivo αλληλεπίδραση της ελαιοκανθάλης με γλυκίνη σε βιολογικά υγρά: Νέοι φαρμακοκινητικοί δείκτες).
Η συγκεκριμένη δημοσίευση έγινε από τους επιστήμονες Lucy I. Darakjian, Αιμιλία Ρηγάκου, Andrew Brannen, Mohammed H. Qusa, Νίκη Τασιάκου, Παναγιώτη Διαμαντάκο, Miranda N. Reed, Peter Panizzi, Melissa D. Boersma, Ελένη Μέλλιου, Khalid A. El Sayed, Προκόπιο Μαγιάτη και Amal Kaddoumi. Δημοσιεύτηκε στο ACS Pharmacology & Translational Science στις 5 Ιανουαρίου 2021 (ACS Pharmacol. Transl. Sci. 2021, 4, 1, 179–192).
Η δημοσίευση αυτή αφορά στην ανακάλυψη του τρόπου με τον οποίο η ελαιοκανθάλη, όταν εισέρχεται στον οργανισμό μας, μετατρέπεται σε μια δραστική μορφή μέσω συγκεκριμένου μηχανισμού, η οποία μπορεί να φτάσει με μεγάλη ταχύτητα ακόμα και στον εγκέφαλο.
Από την πρώτη ανακάλυψη της αντιφλεγμονώδους δράσης της ελαιοκανθάλης το 2005, παρόμοιας με την ιβουπροφαίνη, η φαινολική αυτή ένωση της ελιάς κέρδισε μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον και δημοτικότητα λόγω των οφελών για την υγεία που οι σύγχρονες μελέτες δείχνουν πως διαθέτει.
Η ελαιοκανθάλη είναι ένα μονοφαινολικό σεκοϊριδοειδές που συναντάται αποκλειστικά στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Παρότι αρκετές ομάδες έχουν διερευνήσει τη φαρμακοκινητική της ελαιοκανθάλης, καμία δεν μπόρεσε να ανιχνεύσει την ελαιοκανθάλη σε βιολογικά υγρά ή να προσδιορίσει το φαρμακοκινητικό προφίλ της, κάτι απαραίτητο για μεταγραφικές ερευνητικές μελέτες. Εξάλλου, η ελαιοκανθάλη δεν μπορούσε να ανιχνευθεί μετά την προσθήκη της σε οποιοδήποτε υγρό που περιέχει αμινοξέα ή πρωτεΐνες όπως το πλάσμα ή τα μέσα καλλιέργειας, κάτι που αποδίδεται στη μοναδική δομή της με δύο εξαιρετικά αντιδραστικές αλδεϋδικές ομάδες.
Εδώ, οι ερευνητές απέδειξαν ότι η ελαιοκανθάλη αντιδρά αυθόρμητα με αμινοξέα, με υψηλή επιλεκτική αντιδραστικότητα στη γλυκίνη σε σύγκριση με άλλα αμινοξέα ή πρωτεΐνες, δίνοντας δύο προϊόντα: ένα ασυνήθιστο παράγωγο γλυκίνης με έναν σκελετό τετραϋδροπυριδίνης που ονομάζεται ελαιογλυκίνη και, όπως υποστήριξαν τα συλλογικά τους δεδομένα, τον πιθανό σχηματισμό οξικής τυροσόλης ως δεύτερου προϊόντος.
Πραγματοποίησαν εκτενείς μελέτες για την επιβεβαίωση της αντιδραστικότητας της ελαιοκανθάλης, οι οποίες ακολουθήθηκαν από μελέτες φαρμακοκινητικής διάθεσης σε ποντίκια, καθώς και μελέτες μεταφοράς κυτταροκαλλιέργειας για τον προσδιορισμό της ικανότητας των σχηματισθέντων παραγώγων να διασχίζουν φυσιολογικούς φραγμούς όπως ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός. Έτσι, έδειξαν για πρώτη φορά ότι η ελαιοκανθάλη, όταν βρίσκεται σε υγρά που περιέχουν αμινοξέα/γλυκίνη, μετατρέπεται βιοχημικά σε νέα προϊόντα, τα οποία παρατηρήθηκαν με επιτυχία in vitro και in vivo, δημιουργώντας μια εντελώς νέα προοπτική ώστε να κατανοήσουμε τις καλά τεκμηριωμένες βιοδραστηριότητες της ελαιοκανθάλης στον άνθρωπο.
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός παρεμβάλλεται μεταξύ του αίματος και του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού). Χρησιμεύει για να διατηρεί το περιβάλλον του διάμεσου υγρού, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή λειτουργικότητα των νευρώνων. Η μετακίνηση μεγάλων μορίων και άλλων ουσιών, συμπεριλαμβανομένων και πολλών φαρμάκων, από το αίμα προς το διάμεσο χώρο του κεντρικού νευρικού συστήματος περιορίζεται από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.
Μόνο ορισμένα μικρά μόρια (νερό, κάποια αέρια όπως οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα) και λιποδιαλυτές ουσίες (όπως τα μικρά μόρια λιπαρών οξέων) μπορούν να κινούνται παθητικά μέσω του φραγμού (European Journal Science in School - Φύλακας του εγκεφάλου: ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός, 2018).
Πολλές μελέτες έχουν δείξει τη σχέση μεταξύ της διάσπασης του αιματοεγκεφαλικού φραγμού και άλλων νευρολογικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού επεισοδίου, της επιληψίας, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της νόσου του Αλτσχάιμερ και της νόσου του Πάρκινσον (European Journal Science in School - Φύλακας του εγκεφάλου: ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός, 2018).
Οι βιοδραστηριότητες και η δράση της ελαιοκανθάλης έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημονικών ομάδων για δεκαετίες. Παρακάτω παρατίθενται αναλυτικά επιστημονικές μελέτες που αφορούν στην δράση της ελαιοκανθάλης, με τις αντίστοιχες πηγές τους.
• Η ελαιοκανθάλη φαίνεται να έχει αντιφλεγμονώδη δράση ανάλογη της Ibuprofen (Phytochemistry: Ibuprofen-like activity in extra-virgin olive oil. Beauchamp, Gary K. et al. Nature (2005), 437(7055), 45-46).
• Η ελαιοκανθάλη φαίνεται να έχει θετική επίδραση στην νόσο Αλτσχάιμερ, επιβραδύνοντας την νόσο (“Oleocanthal-rich extra-virgin olive oil enhances donepezil effect by reducing amyloid-β load and related toxicity in a mouse model of Alzheimer's disease”Batarseh YS, Kaddoumi A., J Nutr Biochem. 2018 May;55:113-123).
• Ελαιόλαδα πλούσια σε ελαιοκανθάλη βοηθούν στην μείωση των θρομβώσεων (Journal of Functional Foods 36 (2017) 84-93).
• Ευεργετική δράση της ελαιοκανθάλης έναντι του κακοήθους μελανώματος του δέρματος (Nutr Cancer. 2016 Ju;68(5):873-7).
• Η ελαιοκανθάλη και τα παράγωγα της δρουν έναντι φλεγμονωδών ασθενειών των αρθρώσεων (Arthritis Rheum. 2010 Jun;62(6):1675-82).
• Η ελαιοκανθάλη δρα ευεργετικά στο μελάνωμα (Oncol Rep. 2017 Jan;37(1):483-491).
• Η καθημερινή κατανάλωση ελαιολάδου πλούσιου σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη φαίνεται να έχει θετική επίδραση σε ασθενείς με Χρόνια Λεμφοκυτταρική Λευχαιμία (Effect of Dietary Intervention With High-Oleocanthal and Oleacin Extra Virgin Olive Oil in Patients With Chronic Lymphocytic Leukemia a Pilot Study – Interventional Clinical Trial 2018/2019)
• Όπως αναφέρει ο Καθηγητής του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του Ε.Κ.Π.Α., κος. Μαγιάτης Προκόπης, «Χρόνια έκθεση σε χαµηλές δόσεις αντιοξειδωτικών/αντιφλεγµονωδών ουσιών όπως η ελαιοκανθάλη προσφέρει προστασία έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων και της γήρανσης». Επίσης, «Η ελαιοκανθάλη είναι υπεύθυνη για την αίσθηση καψίµατος στο λαιµό (pungency ) που είναι χαρακτηριστική του αγουρελαίου.» (ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑ∆ΟΥ ΜΕ Ι∆ΙΑΙΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΟΞΕΙ∆ΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ, ΕΚΠΑ, Παρουσίαση 2015)
Σακελλαρόπουλος Νικόλαος
Χημικός Μηχανικός M.Sc.
Υπεύθυνος Παραγωγής
Βιολογικοί Ελαιώνες Σακελλαρόπουλου
Πηγές
• Spontaneous In Vitro and In Vivo Interaction of (−)-Oleocanthal with Glycine in Biological Fluids: Novel Pharmacokinetic Markers , ACS Pharmacol. Transl. Sci. 2021, 4, 1, 179–192
• Μαγιάτης Π.,Συστατικά του ελαιολάδου με ιδιαίτερη σημασία για το οξειδωτικό στρες και την υγεία, ΕΚΠΑ, Παρουσίαση, 2015
• Andrea Paola Rojas Gil et al., Effect of Dietary Intervention With High-Oleocanthal and Oleacin Extra Virgin Olive Oil in Patients With Chronic Lymphocytic Leukemia a Pilot Study, Interventional Clinical Trial, 2019.
• Gu Y., et al., Oleocanthal exerts anti-melanoma activities and inhibits STAT3 signaling pathway, Oncol Rep. 2017 Jan;37(1):483-491. doi: 10.3892/or.2016.5270. Epub 2016 Nov 23.
• Iacono A. et al., Effect of oleocanthal and its derivatives on inflammatory response induced by lipopolysaccharide in a murine chondrocyte cell line. Arthritis Rheum. 2010 Jun;62(6):1675-82. doi: 10.1002/art.27437.
• Fogli S. et al., Cytotoxic Activity of Oleocanthal Isolated from Virgin Olive Oil on Human Melanoma Cells,Nutr Cancer. 2016 Jul;68(5):873-7
• Karan Agrawal, et al.,Oleocanthal-rich extra virgin olive oil demonstrates acute anti-platelet effects in healthy men in a randomized trial Journal of Functional Foods 36 (2017) 84-93
• Batarsheh YS, Kaddoumi A, Oleocanthal-rich extra-virgin olive oil enhances donepezil effect by reducing amyloid-β load and related toxicity in a mouse model of Alzheimer's disease, J Nutr Biochem. 2018 May;55:113-123. doi: 10.1016/j.jnutbio.2017.12.006. Epub 2017 Dec 27.
• Beauchamp GK. Et al (2005) Phytochemistry: ibuprofen-like activity in extra-virgin olive oil. Nature 2005 Sep 1;437(7055):45-6.
• Yun Jiang, Φύλακας του εγκεφάλου: ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός, European Journal Science in School 2018 (Issue 42)